به گزارش پایگاه خبری پیک چاپار: به گواه شواهد، کلیسای شوغاگات مقدس بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین کلیسای ارمنی تبریز است. هم‌چنین نخستین مکانی که ارامنه تبریز به عنوان گورستان استفاده کردند. در محله آرامیان.

این کلیسا طرح صلیبی دارد و قدیمی‌ترین سنگ قبر به حدود قرن نهم و دهم هجری است. با توجه به سردر سنگی منحصر به فرد و نوع ناقوس می توان قدمت آن را قرن هفتم دانست. 

به استناد کتیبه نصب شده، کلیسا در زلزله تبریز از بین رفته بود و به سبک دوران صفوی بازسازی شده است. طبق کتیبه، به فرمان قازار گاتوغیگوس و جاثلیق زکریا، کلیسای جدیدی ساخته شد. (این کتیبه به ابجد ارمنی نوشته شده است)

نازار گورویان سفرنامه نویس ارمنی (۱۲۷۷ ش) معتقد است در گذشته کلیسای دیگری به جای این کلیسا وجود داشته. 

کشیش غوگاس پس از زلزله بزرگ تبریز به تمامی اهالی شهرهای ارمنی نشین فتوایی با مضمون کمک به بازسازی این کلیسا صادر کرده بود. 

گورویان همچنین به سنگ قبری اشاره می کند که متعلق به فردی به نام رستم بیگ است، احتمالا این رستم بیگ پسر مقصود بیگ و نوه سلطان حسن آق قویونلو (پسر دایی شاه اسماعیل) است. 

زیباترین سنگ قبر کلیسا متعلق به هوسپ ملیک آوانسیان است و قبر استپانوس که صلیب کلیسای مریم مقدس بعد از بازسازی را نصب کرده در این کلیسا قرار دارد. 

حوضچه غسل تعمید به دست یک ارمنی اهل ترکیه به نام سنرچیان ساخته شده و کلیسا دارای چلچراغی است که فرقه لورین های مسیحی (کاتولیک) صد و پنجاه سال پیش به کلیسا اهدا کرده اند. 

کلیسا دارای شش ستون سنگی است که از کف تا بالای گنبد هشت متر و ارتفاع ستون ها پنج متر می باشد. 

این کلیسا دارای بوم پارچه هایی بوده که دو پرده آن بر اثر رطوبت به طور کامل از بین رفته اند. سبک مینیاتوری تصاویر این بوم پارچه ها، حدود قرن دوازدهم هجری به بعد است. 

پس از بین رفتن پرده ها، به درخواست خلیفه گری آذربایجان، در زمان خلیفه نشان توپوزیان، استاد کاری به نام آندرانیک سیمباریان از ارمنستان به ایران دعوت شد و از روی پرده های قدیمی، چهار پرده جدید کلیسا را با تکنیک رنگ روغن کشید. این نقاشی ها روی کرباس کار شدند و ظاهرا نقاشی های قدیمی روی چرم بوده اند. 

نخستین چاپخانه تبریز (به کوشش اسقف استپانوس مختیاریان) در محوطه این کلیسا ساخته شده بود و در سال هزار و سیصد و چهل و پنج، در کنار کلیسا موزه ارمنیان تاسیس شده بود که پس از انقلاب، برای همیشه تعطیل شد. 

نکته: در محوطه کلیسا قبرهای اسلامی دیده میشوند که به احتمال بسیار در زمان تخریب گورستان گجیل به این مکان منتقل شده اند. سنگ قبرهای اسلامی در گورستان شوغاگات مقدس (اخر خیابان شهناز) هم پیدا می‌شوند.

براساس نوشته: سعید احمدزاده

منابع:

مقاله آثار سنگی تمدن اسلامی در گورستان ارامنه تبریز 

مقاله بررسی دیوارنگاره های بوم پارچه در کلیساهای ایران.

منبع تصاویر: مینا نوعی

پایان خبر/