به گزارش پایگاه خبری پیک چاپار: استفاده از واژه “یلدا” و مفهوم آن در ادبیات فارسی به ویژه در اشعار حافظ و سعدی و دیگر شاعران، نمادهایی از شب و زیبایی‌های آن را تداعی می‌کند. در این اشعار، یلدا به عنوان سمبلی از طویل‌ترین شب سال و آغاز زمستان، احساساتی از زیبایی، امید و محبت را منتقل می‌کند.

در فرهنگ واژگان معین شرح واژه یلدا اینگونه آمده : این واژه سُریانی و به معنای تولد و زایش است. یعنی تولد مهر (متیرا ) در شب اول زمستان که بلندترین شب سال است و ایرانیان به یُمن تولد مهر در این شب جشنی برپا می کنند.

در فرهنگ نام تألیف حسین نوربخش 1369خورشیدی، برای واژه یلدا آورده: شب اول زمستان و شب آخر پاییز و نام یکی از ملازمان حضرت عیسی (ع) است.

در فرهنگ لغت علامه دهخدا در بخشی از تعریف واژه یلدا اینگونه آمده است: یلدا اول زمستان و شب آخر پاییز است که درازترین شبهای سال است و در آن شب یا نزدیک بدان ، آفتاب به برج جدی تحویل می کند و قدما آن را سخت شوم و نامبارک می انگاشتند. در بیشتر نقاط ایران در این شب مراسمی انجام میشود. شعرای پارسی زلف یار و همچنین روز هجران را از حیث سیاهی و درازی بدان تشبیه کنند و از اشعار برخی از شعرا مانند سنایی و امیرمعزی که به عنوان شاهد در زیر می آید:

عنصری بلخی

چون حلقه ربایند به نیزه تو به نیزه

خال از رخ زنگی بربایی شب یلدا.

منوچهری دامغانی

نور رایش تیره شب را روز نورانی کند

دود چشمش روز روشن را شب یلدا کند.

ناصرخسرو قبادیانی

گر نیابد خوی ایشان، در نیابد خلق را

روز روشن، در بر دانا شب یلدا شود

قندیل ضروری به شب قدر به مسجد

مسجد شده چون روز و دلت چون شب یلدا

او بر دوشنبه و تو بر آدینه

تو لیل قدر داری و او یلدا.

امیر محمد مُعِزّی نیشابوری

ایزد دادار مهر و کین تو گویی

از شب قدر آفرید و از شب یلدا

زانکه به مهرت بود تقرب مؤمن

زانکه به کینت بود تفاخر ترسا.

اهمیت به کارگیری واژه “یلدا” در اشعار شاعران پارسی :

حافظ در اشعار خود، یلدا را به‌مثابه نشانه‌ای از زیبایی شب و راز و رمزهای آن به تصویر می‌کشد. اشعار او در یلدا، نماد عشق، جدایی و دلتنگی را به همراه دارد. بسیاری از غزلیات حافظ، به زیبایی‌ها و مفهوم عمیق شب یلدا اشاره دارند و احساسات پیچیده انسانی را دربرمی‌گیرند.

سعدی به زیبایی‌های شب و آرامشی که آن به همراه دارد، می‌پردازد. او در گلستان و بوستان به توصیف شب و یلدا می‌پردازد که نشان‌دهنده فلسفه و آموزه‌های عمیق او درباره زندگی و انسانیت است. در اشعار سعدی، یلدا و آنچه به شب مربوط می‌شود، به‌عنوان فرصتی برای تأمل و تفکر معرفی می‌شود.

شاعران معاصر و پیشین نیز در توصیف یلدا و شب، به جاذبه‌های آن و تأثیرش بر روح و روان انسان اشاره کرده‌اند. برخی شاعران نظیر فروغ فرخزاد و نیما یوشیج نیز به زیبایی‌های شب و یلدا پرداخته‌اند.

مضامین مشترک

عشق و دلتنگی: یلدا در این اشعار غالباً با حسرت و دلتنگی دل‌ها ارتباط دارد.

زیبایی و سکوت: شاعران به توصیف زیبایی شب و تنهایی‌های آن می‌پردازند.

فلسفه زندگی: یلدا به عنوان نمادی از گذر زمان و تفکر درباره زندگی و آینده مطرح می‌شود.

این واژه نه تنها به در قالب یک لغت فارسی، بلکه به‌عنوان بخشی از فرهنگ و سنت‌های ایرانی، عمیقاً در ادبیات و زبان فارسی جای گرفته و به زیباترین شکل احساسات عمیق انسان را منعکس می‌کند.

پایان خبر/